The Romans, who once controlled areas of Europe, North Africa and Asia Minor, adopted the construction techniques of other civilizations to build tunnels in their territories.
Người La Mã, những người từng kiểm soát các khu vực của Châu Âu, Bắc Phi và Tiểu Á, đã áp dụng kỹ thuật của các nền văn minh khác để xây dựng các đường hầm trên lãnh thổ của họ.
The Persians, who lived in present-day Iran, were one of the first civilizations to build tunnels that provided a reliable supply of water to human settlements in dry areas.
Người Ba Tư, sống ở Iran ngày nay, là một trong những nền văn minh đầu tiên xây dựng các đường hầm cung cấp nguồn nước đáng tin cậy cho các khu định cư của con người ở các vùng khô hạn.
In the early first millennium BCE, they introduced the ganat method of tunnel construction, which consisted of placing posts over a hill in a straight line, to ensure that the tunnel kept to its route, and then digging vertical shafts down into the ground at regular intervals.
Vào đầu thiên niên kỷ thứ nhất trước Công nguyên, họ đã đưa ra phương pháp xây dựng đường hầm theo phương pháp ganat, bao gồm việc đặt các trụ trên một ngọn đồi theo một đường thẳng, để đảm bảo rằng đường hầm giữ đúng tuyến đường của nó, và sau đó đào các trục thẳng đứng xuống đất với khoảng cách đều nhau.
Underground, workers removed the earth from between the ends of the shafts, creating a tunnel.
Dưới lòng đất, các công nhân đã loại bỏ phần đất giữa các đầu trục, tạo ra một đường hầm.
The excavated soil was taken up to the surface using the shafts, which also provided ventilation during the work.
Đất đã đào được đưa lên bề mặt bằng trục, điều này cũng tạo sự thông thoáng trong quá trình làm việc.
Once the tunnel was completed, it allowed water to flow from the top of a hillside down towards a canal, which supplied water for human use.
Khi đường hầm hoàn thành, nó cho nước chảy từ đỉnh đồi xuống kênh đào, cung cấp nước cho con người.
Remarkably, some qanats built by the Persians 2,700 years ago are still in use today.
Đáng chú ý, một số qanat (các đường hầm dưới lòng đất, với một kênh rạch trong tầng hầm dẫn nước) do người Ba Tư xây dựng cách đây 2.700 năm vẫn còn được sử dụng cho đến ngày nay.
They later passed on their knowledge to the Romans, who also used the qanat method to construct water-supply tunnels for agriculture.
Sau đó, họ đã truyền lại kiến thức của mình cho người La Mã, những người cũng sử dụng phương pháp qanat để xây dựng các đường hầm cấp nước cho nông nghiệp.
Roman qanat tunnels were constructed with vertical shafts dug at intervals of between 30 and 60 meters.
Các đường hầm qanat của người La Mã được xây dựng với các trục thẳng đứng được đào với khoảng cách từ 30 đến 60 mét.
The shafts were equipped with handholds and footholds to help those climbing in and out of them and were covered with a wooden or stone lid.
Các trục được trang bị tay đỡ và giá đỡ để giúp mọi người có thể leo lên và xuống và được đậy bằng nắp gỗ hoặc đá.
To ensure that the shafts were vertical, Romans hung a plumb line from a rod placed across the top of each shaft and made sure that the weight at the end of it hung in the center of the shaft.
Để đảm bảo các trục được đứng thẳng, người La Mã treo một sợi dây dọi từ một thanh đặt ngang đầu mỗi trục và đảm bảo rằng quả nặng ở đầu trục được treo ở tâm trục.
plumb lines were also used to measure the depth of the shaft and to determine the slope of the tunnel.
dây dọi cũng được sử dụng để đo độ sâu của trục và xác định độ dốc của đường hầm.
The 5.6-kilometer-long Claudius tunnel, built in 41 CE to drain the Fucine Lake in central Italy, had shafts that were up to 122 meters deep, took 11 years to build and involved approximately 30,000 workers.
Đường hầm Claudius dài 5,6 km, được xây dựng vào năm 41 sau Công nguyên để thoát nước hồ Fucine ở miền trung nước Ý, có trục sâu tới 122 mét, mất 11 năm để xây dựng và có khoảng 30.000 công nhân tham gia.
By the 6th century BCE, a second method of tunnel construction appeared called the counter excavation method, in which the tunnel was constructed from both ends.
Đến thế kỷ thứ 6 trước Công nguyên, một phương pháp xây dựng đường hầm thứ hai xuất hiện được gọi là phương pháp đào ngược, trong đó đường hầm được xây dựng từ cả hai đầu.
It was used to cut through high mountains when the qanat method was not a practical alternative.
Nó được sử dụng để xuyên qua những ngọn núi cao khi phương pháp qanat không phải là một sự lựa chọn thực tế.
This method required greater planning and advanced knowledge of surveying, mathematics and geometry as both ends of a tunnel had to meet correctly at the center of the mountain.
Phương pháp này đòi hỏi phải có kế hoạch tốt hơn và kiến thức nâng cao về khảo sát, toán học và hình học vì cả hai đầu của một đường hầm phải gặp nhau chính xác ở trung tâm của ngọn núi
adjustments to the direction of the tunnel also had to be made whenever builders encountered geological problems or when it deviated from its set path.
việc điều chỉnh hướng của đường hầm cũng phải được thực hiện bất cứ khi nào các nhà xây dựng gặp phải các vấn đề địa chất hoặc khi nó đi chệch khỏi đường dẫn đã định.
They constantly checked the tunnel's advancing direction, for example, by looking back at the light that penetrated through the tunnel mouth, and made corrections whenever necessary.
Họ liên tục kiểm tra hướng tiến của đường hầm, chẳng hạn bằng cách nhìn lại ánh sáng xuyên qua cửa hầm và điều chỉnh bất cứ khi nào cần thiết.
Large deviations could happen, and they could result in one end of the tunnel not being usable.
Độ lệch lớn có thể xảy ra và điều đó có thể dẫn đến việc một đầu của đường hầm không thể sử dụng được.
An inscription written on the side of a 428-meter tunnel, built by the Romans as part of the Saldae aqueduct system in modern-day Algeria, describes how the two teams of builders missed each other in the mountain and how the later construction of a lateral link between both corridors corrected the initial error.
Một dòng chữ được viết trên mặt của một đường hầm dài 428 mét, được xây dựng bởi người La Mã như một phần của hệ thống dẫn nước Saldae ở Algeria ngày nay, mô tả cách hai đội xây dựng đã lệch nhau trong núi và cách xây dựng một liên kết bên giữa hai hành lang sau đó để sửa chữa lỗi ban đầu.
The Romans dug tunnels for their roads using the counter-excavation method, whenever they encountered obstacles such as hills or mountains that were too high for roads to pass over.
Người La Mã đã đào các đường hầm cho các con đường của họ bằng phương pháp đào ngược, bất cứ khi nào họ gặp chướng ngại vật như đồi hoặc núi quá cao mà đường không thể vượt qua.
An example is the 37-meter-long, 6-meter-high, Furlo Pass Tunnel built in Italy in 69-79 CE.
Một ví dụ là Đường hầm đèo Furlo dài 37 mét, cao 6 mét, được xây dựng ở Ý vào năm 69-79 trước Công nguyên.
Remarkably, a modern road still uses this tunnel today.
Đáng chú ý, một con đường hiện đại vẫn còn sử dụng đường hầm này cho đến ngày nay.
Tunnels were also built for mineral extraction.
Đường hầm cũng được xây dựng để khai thác khoáng sản.
Miners would locate a mineral vein and then pursue it with shafts and tunnels underground.
Các thợ mỏ sẽ xác định vị trí của một mạch khoáng chất và sau đó đi tìm nó bằng các trục và đường hầm dưới lòng đất.
Traces of such tunnels used to mine gold can still be found at the Dolaucothi mines in Wales.
Dấu vết của những đường hầm như vậy được sử dụng để khai thác vàng vẫn có thể được tìm thấy tại các mỏ Dolaucothi ở Wales.
When the sole purpose of a tunnel was mineral extraction, construction required less planning, as the tunnel route was determined by the mineral vein.
Khi mục đích duy nhất của đường hầm là khai thác khoáng sản, việc xây dựng cần ít quy hoạch hơn, vì tuyến đường hầm được xác định bởi mạch khoáng sản.
Roman tunnel projects were carefully planned and carried out.
Các dự án đường hầm La Mã đã được lên kế hoạch và thực hiện cẩn thận.
The length of time it took to construct a tunnel depended on the method being used and the type of rock being excavated.
Khoảng thời gian để xây dựng một đường hầm phụ thuộc vào phương pháp được sử dụng và loại đá cần đào.
The qanat construction method was usually faster than the counter-excavation method as it was more straightforward.
Phương pháp xây dựng qanat thường nhanh hơn phương pháp đào ngược vì nó đơn giản hơn.
This was because the mountain could be excavated not only from the tunnel mouths but also from shafts.
Điều này là do núi có thể được đào không chỉ từ cửa đường hầm mà còn từ các trục.
The type of rock could also influence construction times.
Loại đá cũng có thể ảnh hưởng thời gian xây dựng.
When the rock was hard, the Romans employed a technique called fire quenching which consisted of heating the rock with fire, and then suddenly cooling it with cold water so that it would crack.
Khi đá cứng, người La Mã sử dụng một kỹ thuật gọi là dập tắt lửa bao gồm đốt nóng đá bằng lửa, sau đó đột ngột làm lạnh bằng nước lạnh để nó nứt ra.
Progress through hard rock could be very slow, and it was not uncommon for tunnels to take years, if not decades, to be built.
Quá trình khoan xuyên qua đá cứng có thể rất chậm, và không có gì lạ khi các đường hầm phải mất nhiều năm, nếu không muốn nói là hàng thập kỷ, để xây dựng.
Construction marks left on a Roman tunnel in Bologna show that the rate of advance through solid rock was 30 centimeters per day.
Dấu vết xây dựng để lại trên một đường hầm La Mã ở Bologna cho thấy tốc độ tiến qua đá rắn là 30 cm mỗi ngày.
In contrast, the rate of advance of the Claudius tunnel can be calculated at 1.4 meters per day.
Ngược lại, tốc độ khoan của đường hầm Claudius có thể được tính là 1,4 mét mỗi ngày.
Most tunnels had inscriptions showing the names of patrons who ordered construction and sometimes the name of the architect.
Hầu hết các đường hầm đều có khắc tên của những người bảo trợ đã đặt hàng xây dựng và đôi khi là tên của kiến trúc sư.
For example, the 1.4-kilometer Çevlik tunnel in Turkey, built to divert the floodwater threatening the harbor of the ancient city of Seleuceia Pieria, had inscriptions on the entrance, still visible today, that also indicate that the tunnel was started in 69 CE and was completed in 81 CE.
Ví dụ, đường hầm Çevlik dài 1,4 km ở Thổ Nhĩ Kỳ, được xây dựng để chuyển hướng nước lũ đe dọa bến cảng của thành phố cổ Seleuceia Pieria, có chữ khắc trên lối vào, vẫn còn nhìn thấy cho đến ngày nay, điều đó cũng cho thấy đường hầm được khởi công vào năm 69 trước Công nguyên được hoàn thành vào năm 81 sau Công nguyên.
Từ vựng trong bài
construction techniques: kỹ thuật xây dựng
human settlements: khu định cư của con người
passed on their knowledge: truyền lại kiến thức
intervals: khoảng cách
handholds and footholds: tay đỡ và giá đỡ
plumb line: dây dọi
adjustments: việc điều chỉnh
set path: đường đi đã định
mineral extraction: khai thác khoáng sản
diver: chuyển hướng
Tra từ điển 
